غسل‌های مستحب
غسل‌های مستحب غسلهایی که به لحاظ فقهی واجب نیستند؛ اما پسندیده‌اند و اثرات معنوی خاصی برای آنها برشمرده شده است. غسل‌های مستحبی بسیاری در فقه اسلامی وجود دارد که در یک تقسیم بندی کلی بر دو نوعند: غسلهایی که استحباب آنها قطعی است و غسلهایی که استحباب آنها به صورت قطعی ثابت نشده بلکه با قانون تسامح در ادله سنن بر استحباب آنها حکم شده است و به قصد رجا انجام می‌گیرند.
مهمترین غسل مستحبی غسل جمعه است.
اقسام غسل‌های مستحب
در فقه اسلامی به مناسبت‌های زمانی و مکانی مختلف یا انجام برخی کارها، غُسل در نظر گرفته شده است. از میان غسلها شش غسل واجب است؛ اما شمار غسل‌های مستحبی تا صد غسل هم می‌رسد. غسل‌های مستحب را می‌توان دو نوع دانست: دسته اول غسلهایی که استحباب آنها کاملا معلوم است و دسته‌ای که با قاعده تسامح در ادله سنن به قصد رجا و رسیدن به ثواب انجام می‌گیرند.
غسل‌های با دلیل معتبر
غسلهایی که استحباب آنها با روایات معتبر به اثبات رسیده است، عبارتند از:
- غسل جمعه، وقت آن از اذان صبح جمعه تا ظهر است و برخی معتقدند تا غروب نیز می‌توان آن را به جا آورد.
- غسل شب اوّل و هفدهم، و نوزدهم، و بیست و یکم، و بیست و سوّم، و بیست و چهارم ماه رمضان.
- غسل روز عید فطر و عید قربان و عید غدیر، و وقت آن از اذان صبح تا غروب است. بهتر است که آن را پیش از نماز عید به جا آورد.
- غسل روز هشتم و نهم ذی حجه، و در روز نهم بهتر آن است که آن را در وقت ظهر به جا آورد.
- اگر بدن میت سرد شده باشد و جایی از بدن اطرافیان به بدن او برخورد کند غُسل مَسّ مَیت بر فرد زنده واجب می‌شود و اگر این تماس پس از غسل میت اتفاق بیفتد غسل مس میت مستحب است.
- غسل قبل از احرام بستن برای حج یا عمره.
- غسل دخول حرم مکه.
- غسل دخول مکه.
- غسل زیارت خانه کعبه.
- غسل وارد شدن به کعبه.
- غسل برای سر بریدن قربانی در حج.
- غسل برای تراشیدن موی سر در حج.
- غسل داخل شدن حرم مدینه منوّره.
- غسل داخل شدن مدینه منوّره.
- غسل وداع قبر پیامبر اکرم(ص).
- غسل برای مباهله با دشمن.
- غسل برای استخاره.
- غسل برای استسقاء.
غسل‌های بدون دلیل معتبر
بنابر برخی روایات که به لحاظ سند اعتبار قابل اعتماد ندارند به غسلهایی اشاره شده که با توجه به قانون تساهل در ادله سنن می‌توان آنها را به قصد رجا انجام داد. برخی از این غسلها عبارتند از:
- غسل تمام شب‌های فرد ماه رمضان، و غسل تمام شب‌های دهه آخر آن، و غسل دیگری در آخر شب بیست و سوّم آن.
- غسل روز بیست و چهارم ذی‌الحجّه.
- غسل روز عید نوروز، و پانزدهم شعبان، و نهم و هفدهم ربیع الاوّل، و روز بیست و پنجم ذی القعده (دحو الارض).
- غسل زنی که برای غیر شوهرش بوی خوش استعمال کرده است.
- غسل کسی که در حال مستی خوابیده.
- غسل کسی که برای تماشای فردی که به دار آویخته شده رفته و او را دیده باشد.
- غسل زیارت معصومین علیهم السلام از دور یا نزدیک. اگر در روز چند بار زیارت رود یک غسل کافی است.
نماز گزاردن با غسل مستحبی
به فتوای آیات امام خمینی، خامنه‌ای، صافی، سبحانی، گلپایگانی، فاضل و بهجت با غسل‌های مستحب نمی‌شود نماز خواند.
به فتوای آیات وحید خراسانی، سیستانی، نوری همدانی، تبریزی، شبیری زنجانی و خوئی با غسل‌های مستحبی دسته اول می‌توان نماز خواند، اگرچه احتیاط مستحب است که وضو هم بگیرد.
به نظر آیت الله مکارم شیرازی با هر غسلی می‌توان نماز خواند و وضو واجب نیست، خواه جنابت باشد یا غیر آن، واجب باشد یا مستحب، ولی احتیاط مستحب آن است که مکلّف در غیر غسل جنابت وضو بگیرد.
یک غسل به نیت چند غسل مستحب
اگر چند غسل بر کسی مستحب باشد و به نیت همه یک غسل به جا آورد کافی است، مگر در غسلهایی که به سبب کاری که مکلف انجام داده بر او مستحب شده، مثل غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میتی که غسل داده شده رسانده باشد، در اکتفا به یک غسل در این موارد بین فقها اختلاف نظر وجود دارد.
پانویس
پیوند به بیرون